Менавіта столькі гадоў таму на свет з'явіўся гэты унікальны драўляны выраб з сернай галоўкай для распальвання.

7 красавіка 1827 года Англійскі фармацэўт Джон Уокер пачаў прадаваць вынайдзеныя ім жа серныя запалкі. Амаль два стагоддзі прайшло, а запалкі да гэтага часу запатрабаваныя. Больш таго, яны з'яўляюцца сацыяльна значным таварам. Адпускныя цэны на запалкі рэгулююцца дзяржавай.

У Беларусі прамысловым спосабам запалкі пачалі вырабляць у канцы 1870-гадоў. Да 1880 годзе ўжо налічвалася 14 запалкавых фабрык. Самымі буйнымі былі фабрыкі ў Гомелі (1879 г., «Везувій») і Пінску (1892 г., «Прагрэс-Вулкан»).

Спачатку на фабрыках была вялікая доля ручной працы. Першапачаткова запалкі выраблялі рознай даўжыні і перавязвалі шпагатам. У мэтах аўтаматызацыі на Пінскай фабрыцы пабудавалі спецыяльную машыну, з дапамогай якой на галоўку запалкі наносіўся чырвоны фосфар. Гэты вопыт потым перанялі і іншыя фабрыкі. У пачатку ХХ стагоддзя стала выкарыстоўвацца машына для склейвання запалкавых пушак.

У 1901 годзе пачала працу яшчэ адна буйная запалкавая фабрыка "Бярэзіна" ў Барысаве. Менавіта гэта вытворчасць захавана да гэтага часу. Цяпер гэта запалкавы цэх ААТ "Барысаўдрэў" - адзіны вытворца запалак у краіне.

Гісторыя гэтага прадпрыемства вельмі цікавая і бярэ свой пачатак, як мы ўжо адзначылі, з 1901 года, калі была заснавана запалкавая фабрыка "Бярэзіна". Вось вытрымка з ліста загадчыка завода І. Л. Бермана:
«Рэальныя маю гонар давесці да Вашай звесткі, што 29 кастрычніка гэтага пачынаецца праца ў щепальном аддзяленні маёй фабрыкі. Нова-Барысаў. 27 кастрычніка 1901 г.»

Абсталяванне фабрыкі тады складалася з аднаго лущыльнага станка, саломка-рубільнай машыны і трох станкоў па накатке саломкі ў рамы для нанясення запалкавай галоўкі. Таксама былі ўсталяваныя паравы кацёл, паравая машына магутнасцю 30 конскіх сіл і невялікая дынама-машына для патрэб асвятлення.
Запалкавая фабрыка размяшчалася ў драўляным будынку і выпрацоўвала ў суткі 25-30 тыс. пушак запалак. Усе асноўныя аперацыі па вытворчасці запалак вырабляліся простым прымітыўным спосабам. Запальную масу рыхтаваў сам гаспадар фабрыкі, і гэты працэс ён трымаў у вялікім сакрэце. Ніхто не меў права пры ім прысутнічаць. Для вытворчасці каробкаў выкарыстоўвалася праца жанчын на даму з Нова-Барысава, Барысава і суседніх вёсак, якія атрымлівалі паўфабрыкат, паперу і клей на фабрыцы, і склейвалі дома скрынкі, высушвалі іх і прыносілі на фабрыку.

Сыравіну, неабходную для вытворчасці запалак і іншых вырабаў, на фабрыку прывозілі на падводах і часткова сплавам па рацэ Бярэзіне.
Прадаваліся запалкі ў асноўным па гарадах Расіі, а таксама ў Іран (тады Персію), Турцыю і іншыя краіны. Так, у 1906 годзе за мяжу было прададзена 1 800 000 каробак запалак, у 1907 годзе - 2 715 000 каробак, 1908 годзе - 13 497 000 каробак.

У адпаведнасці з планам першай пяцігодкі ў 1928 годзе было пачата будаўніцтва новай запалкавай фабрыкі. З 1931 года яна стала называцца "Пралетарская перамога". У 1931 годзе было выпушчана 181 000 скрынь запалак, што дазволіла цалкам забяспечыць патрэбы ўнутранага рынку, а таксама паспяхова рэалізоўваць запалкі на знешніх рынках і канкураваць са знакамітымі шведскімі фірмамі.

У 1950 годзе запалкавая фабрыка была цалкам укамплектаваная абсталяваннем і змагла выпусціць 9 936 000 скрынь запалак.

У 1972 годзе ўведзена ў эксплуатацыю новае абсталяванне для вытворчасці запалак, што дазволіла барысаўскай фабрыцы стаць адным з найбуйнейшых вытворцаў запалак у краіне.

У перыяд з 2008 па 2014 год тут быў рэалізаваны інвестыцыйны праект па мадэрнізацыі дзеючых вытворчасцяў, у тым ліку і запалкавай. Цяпер ААТ "Барысаўдрэў" можа выпускаць 300 тыс. скрынь запалак. У адным скрыні 120 запалкавых каробак. У адным скрынцы ў сярэднім 45 запалак.

Прэс-служба канцэрна"Белляспаперпрам"

07.04.2022 16:47